Το πεπτικό σύστημα και συχνές παθήσεις

Όλα τα όργανα που συμμετέχουν στην διαδικασία της πέψης της τροφής που καταναλώνουμε (στόμα, φάρυγγας, στομάχι, έντερο κλπ.) ανήκουν στο πεπτικό σύστημα. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και διατροφής έχει επηρεάσει μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων προκαλώντας τους δυσφορίες, προβλήματα και παθήσεις, άλλες σοβαρές και άλλες λιγότερο, που όμως χρίζουν προσοχής και παρακολούθησης για καλή υγεία.

Παρακάτω επιλέξαμε τις πιο συχνές παθήσεις που μπορεί να έχει το πεπτικό σύστημα, να θυμίσουμε όμως ότι σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν κάποια συμπτώματα μας είναι οικεία, απευθυνόμαστε στον γενικό-οικογενειακό γιατρό για διευκρινίσεις και σωστή κατεύθυνση και καθοδήγηση.

Παλινδρόμηση

Η παλινδρόμηση ή αλλιώς γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, είναι ένα συχνό πρόβλημα υγείας που ταλαιπωρεί αρκετό κόσμο. Κατά τη διάρκεια της πέψης, το στομάχι εκκρίνει υδροχλωρικό οξύ. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ανάμεσα στο στομάχι και τον οισοφάγο υπάρχει ένας μηχανισμός που εμποδίζει τα υγρά του στομάχου να ανέβουν προς τα πάνω, σε ορισμένους ασθενείς όμως αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Έτσι το περιεχόμενο του στομάχου ανεβαίνει προς τα επάνω στον οισοφάγο μαζί με τα όξινα υγρά του, δημιουργώντας στον παθόντα το αίσθημα του καψίματος, πόνου ή κάποιου είδους ‘ξινίλας’ το οποίο ονομάζουμε παλινδρόμηση.

Το σύνηθες είναι τέτοια συμπτώματα να εμφανίζονται μετά το φαγητό, την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η αίσθηση μπορεί να κρατήσει από λίγα λεπτά έως και κάποιες ώρες. Σε περίπτωση που τέτοια συμπτώματα μας απασχολούν για 2 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα όμως, καλό είναι να απευθυνθούμε στον γενικό-οικογενειακό γιατρό μας για να μας συμβουλέψει ως προς τη διατροφή, τον τρόπο ζωής μας και την πιθανότητα έναρξης φαρμακευτικής αγωγής.

Η παλινδρόμηση είναι μια πολύ ενοχλητική κατάσταση, που η συχνότητα, η διάρκεια και η ένταση των συμπτωμάτων της διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι ώστε να μπορέσουμε να ανακουφιστούμε σε ένα μεγάλο βαθμό από τα συμπτώματά της και οι πιο απλές και εύκολες λύσεις είναι:

• Να καταναλώνουμε μικρές μερίδες. Όσο περισσότερη τροφή έχουμε στο στομάχι μας, τόσο πιθανότερο είναι το ενδεχόμενο της παλινδρόμησης.
• Να τρώμε ήρεμα, αργά και να μασάμε πολύ καλά την τροφή. Η βιαστική κατανάλωση τροφής δυσκολεύει την διαδικασία της πέψης και μπορεί να προκαλέσει παλινδρόμηση.
• Να αποφεύγουμε τις πολύ λιπαρές τροφές. Τα λιπαρά φαγητά μένουν για περισσότερη ώρα στο στομάχι και μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στο πεπτικό σύστημα.
• Να μην καταναλώνουμε τροφές που επιδεινώνουν την παλινδρόμηση. Τέτοιες είναι: ο καφές, οι πίτες, το αλκοόλ, τα ροφήματα με ανθρακικό, οι ξινές τροφές όπως το ξύδι, τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ, λεμόνι), οι πικάντικες τροφές, καθώς και η ντομάτα και η σάλτσα ντομάτας.
• Να χάνουμε περιττό βάρος. Η απώλεια βάρους, εκτός από όλα τα άλλα οφέλη, θα συντελέσει και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της παλινδρόμησης.
• Να κόψουμε-μειώσουμε το κάπνισμα.
• Να αποφεύγουμε να ξαπλώνουμε αμέσως μετά το φαγητό. Το ιδανικό είναι να ξαπλώνουμε περίπου 2 ώρες μετά το φαγητό με 2 μαξιλάρια πίσω από την πλάτη ώστε ο οισοφάγος να είναι πιο ψηλά από το στομάχι.
• Να επιλέγουμε ρούχα που είναι πιο άνετα στην περιοχή της κοιλιάς. Τα σφιχτά-κολλητά ρούχα καθώς και οι ζώνες μπορεί να εμποδίσουν την ομαλή λειτουργία στο πεπτικό σύστημα του οργανισμούς μας.

Οισοφαγίτιδα

Ο οισοφάγος είναι το οργανο που ανήκει στο ανώτερο πεπτικό σύστημα που συνδέει τη στοματική κοιλότητα με το στομάχι. Όπως λέει και το όνομά της, η οισοφαγίτιδα είναι μια φλεγμονή που μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικά αίτια όπως για παράδειγμα κάποιο μικρόβιο, αλλά πολύ συχνά συνδέεται και με την παλινδρόμηση.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει παλιδρόμηση, του περιεχομένου του στομάχου είναι όξινο και προκαλεί σε βάθος χρόνου ερεθισμό και φλεγμονή στον οισοφάγο, μπορεί όμως να βελτιωθεί σημαντικά με συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες που είπαμε παραπάνω.

Γαστρίτιδα

Η γαστρίτιδα είναι μία φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου, δηλαδή ένας χρόνιος ερεθισμός του εσωτερικού τοιχώματος και χωρίζεται σε δύο μορφές. Όταν εμφανίζεται ξαφνικά πρόκειται για οξεία γαστρίτιδα, ενώ όταν αναπτύσσεται σταδιακά μιλάμε για χρόνια γαστρίτιδα. Στην περίπτωση της χρόνιας γαστρίτιδας, εάν παραμεληστεί μπορεί να οδηγήσει σε πεπτικό έλκος ή ακόμα και καρκίνο του στομάχου για  αυτό είναι σημαντικό εάν έχουμε κάποια ενόχληση να κάνουμε τις απαραίτητες εξετάσεις που θα μας συστήσει ο γιατρός μας (γαστροσκόπηση και αιματολογικές).

Όπως η  γαστρεντερίτιδα, έτσι και στη γαστρίτιδα μπορεί να οφείλονται σε λοιμώξεις από βακτήρια και ιούς. Αντίστοιχα η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, χρόνιοι  έμετοι, το άγχος και η χρήση ορισμένων φαρμάκων (κορτιζόνη ή αντιφλεγμονώδη παυσίπονα) μπορεί να προκαλέσουν  γαστρίτιδα.

Τα συμπτώματα της γαστρίτιδας ποικίλουν από άτομο σε άτομο, ωστόσο υπάρχουν κάποια κοινά που παρατηρούνται στους περισσότερους παθόντες. Μερικά εξ ’αυτών είναι:

• Φούσκωμα στην περιοχή της κοιλιάς
• Ναυτία
• Κοιλιακό άλγος
• Έμετος (πολλές φορές με αίμα ή καφέ στίγματα)
• Δυσπεψία
• Κάψιμο ή αίσθημα «ροκανίσματος» στο στομάχι μεταξύ των γευμάτων ή κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Λόξυγκας
• Ανορεξία
• Μαύρα, σκούρα κόπρανα.

Πεπτικό έλκος

Το πεπτικό έλκος έχει δύο μορφές. Το έλκος του στομάχου (μια πληγή στο εσωτερικό τμήμα του τοιχώματος του στομάχου) και το έλκος του δωδεκαδάκτυλου (μια πληγή στο ανώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου ακριβώς μετά την εξοδο του στομάχου). Η δεύτερη περίπτωση γενικά συναντάται πιο συχνά.

Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν πως η κύρια αιτία των πεπτικών ελκών είναι η βακτηριακή μόλυνση με το ελικοβακτηρίδιο του πυλώρου (Helicobacter pylori) να είναι παρόν σε περισσότερες από το 90% των περιπτώσεων με δωδεκαδάκτυλο έλκος. Φυσικά αυτό δεν αποκλείει ότι και η υπερβολική έκκριση υδροχλωρικού οξέος στο εσωτερικό του στομάχου αλλά και κάποιοι άλλοι λόγοι παίζουν σοβαρό ρόλο.

Μερικοί επιπλέον παράγοντες που συμβάλουν συμβάλλουν στο σχηματισμό ή στην επιδείνωση του έλκους είναι η κατάχρηση των αντιφλεγμονωδών  παυσίπονων (ασπιρίνη, ιβουπροφαίνη, ναπροξένη κλπ.), η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αλλά και το κάπνισμα. Κάτι που επίσης έχει παρατηρηθεί πως χειροτερεύει την κατάσταση είναι η παλινδρόμηση εντερικού περιεχομένου και χολής προς το στομάχι ενώ φαίνεται γενικότερα  πως πιο επιρρεπείς είναι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, πιθανότατα λόγω της συχνής χρήσης σε αντιφλεγμονώδη παυσίπονα.

Ευτυχώς, το έλκος στομάχου είναι σχετικά εύκολα αντιμετωπίσιμο. Σε πολλές περιπτώσεις έχει θεραπευτεί με αντιβιοτικά, αντιόξινα, και άλλα φάρμακα που μειώνουν την ποσότητα του οξέος που παράγεται από το στομάχι, εάν όμως παραμεληθεί για χρόνια μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία. Τέτοιες είναι:

• Συχνές αιμορραγίες σε μικρές ποσότητες που μπορεί να οδηγήσουν σε αναιμία
• Ξαφνική έντονη αιμορραγία μέσα στο στομάχι
• Αύξηση της πληγής σε τέτοιο βαθμό ώστε να τρυπήσει το στομάχι
• Καρκίνος του στομάχου
• Διάτρηση Στομάχου – όταν η τρύπα που δημιουργείται επιτρέπει την έξοδο των γαστρικών υγρών αλλά και τροφής μέσα στην κοιλιά δημιουργώντας βαριά φλεγμονή η οποία μπορεί να αποβεί και μοιραία εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Παρουσιάζεται στο 5% των ασθενών.

Το πεπτικό σύστημα γενικά

Οι παθήσεις που συνδέονται με το πεπτικό σύστημα είναι πολλές και θα πρέπει να τονίσουμε πως όταν έχουμε ενοχλήσεις ή πόνο, και ειδικά αν είμαστε διαβητικοί, θα πρέπει να απευθυνθούμε άμεσα στον γενικό – οικογενειακό γιατρό μας. Εκείνος-η θα μας εξετάσει, κατευθύνει και προτείνει μια αγωγή ώστε να προλάβουμε ενδεχομένως ενα σοβαρότερο πρόβλημα του μέλλοντος.

Εάν έχετε κάποιες απορίες σχετικά με το πεπτικό σύστημα και τις παθήσεις του, απευθυνθείτε στους γενικούς – οικογενειακούς γιατρούς του Νοσοκόμα Στο Σπίτι καλώντας στο 11311 ή κλείνοντας ραντεβού στα κεντρικά μας εντός της ΔΕΘ.